Ölümünün 100. yılında andığımız Ahmet Mithat Efendi, Felâtun Bey ile Râkım Efendide yanlış Batılılaşma konusunu ilk defa işleyen yazar olmuştur. Romanda, Batının gerçek değerlerini alıp hayata atılan Râkım Efendinin başarılarından söz edilirken Batıyı yanlış anlayan Felâtun Bey hep olumsuzlukları ve düştüğü gülünç durumlar ile anlatılır.
Doğu ve Batı değerlerinin tartışıldığı ve Doğu değerlerinin üstün gösterildiği eserde Batılılara Türk âdetleri tanıtılır ve İstanbulun güzellikleri yaşatılır. Halkın çok okuması için eserler kaleme alan Ahmet Mithat Efendinin Felâtun Bey ile Râkım Efendisi ülkemizde okur sayısının artmasını sağlamış eserlerden biridir.
Açıkçası nereden başlamam gerektiğini bilemedim. Öncelikle söylemek isterim ki bu yorum kitap okuyan herkese değil, sadece Tanzimat Edebiyatı eserlerini merak edenlere. Çünkü benim buradaki övgülerim, eleştirilerim ve verdiğim puan da o yönde olacak, yani bir günümüz aşk kitabı yorumu gibi okumanızı tavsiye etmem.
Felâtun Bey ile Rakım Efendi kitabını ben resimde gördüğünüz edisyondan okudum. Bilirsiniz yayınevinden yayınevine değişiyor bazı ayrıntılar. Benim okuduğum yayınevi her şeyi gayet olduğu gibi yazmış sanırsam.
O zaman öncelikle kitabın konusundan biraz bahsedeceğim. Çoğu Tanzimat Edebiyatı romanları gibi yanlış batılılaşma, kölelik ve cariyelik, alaturka-alafranga çatışması konuları ön plandaydı. Mekan olarak da yine bir klasik haline gelen İstanbul seçilmişti. Roman karakterlerimizden Rakım Efendi, alaturkayı simgelerken Felâtun Bey ise alafrangayı simgeliyordu. Yalnız bana kalırsa romanın başrolü Rakım Efendi'dir. Felâtun Bey sadece yanlış batılılaşmaya kurban giden bir yan karakter olarak aralarda bahsedilmiştir. Roman karakterlerimizin ikisi de genç, yaklaşık 25 yaşlarında kimselerdir.
Bu arada Rakım Efendi'ye alaturkayı simgeliyor falan dediysek de yanlış anlaşılmasın. Yani öyle iyilik temsili, al önüne örnek olarak koy da değil bana kalırsa. Tabii kitapta öyle gösterilmiş, o ayrı. Beyefendinin ben iyi biriyim adı altında her yaş grubundan kadınlarla deyim yerindeyse harem kurmasının neresi iyi örnek anlayamadım ben.
Spoiler
Bir de bu kitapta Canan'ımız var. Rakım Efendi'nin, 14 yaşındayken (Canan) eve aldığı cariye. Yani dadısına yardımcı olsun diye aldı ama kızı nişansız falan odalık etti. Bir de sanki kitapta odalık olmak muhteşemmiş gibi bahsedilmiş. Bu beni çok şaşırttı, o dönemde kadınlar bu kadar değersiz miymiş yoksa bu sadece Ahmet Mithat Efendi'nin görüşü mü bilemedim. Neyse, sonuç olarak bunlar evlendi yine, kız da 17 yaşlarında falan hamile kaldı ve kitap bitti. Emin olamadım ama sanırım mutlu son.. Nasıl olsa Canan'ın da gönlü vardı Rakım'da.
Spoiler Sonu
Bir diğer mesele ise Yozefino -ki bu kısıma hiç girmeyeceğim.- Okuyanlar bilir der ve susarım.
Doğu ve Batı değerlerinin tartışıldığı ve Doğu değerlerinin üstün gösterildiği eserde Batılılara Türk âdetleri tanıtılır ve İstanbulun güzellikleri yaşatılır. Halkın çok okuması için eserler kaleme alan Ahmet Mithat Efendinin Felâtun Bey ile Râkım Efendisi ülkemizde okur sayısının artmasını sağlamış eserlerden biridir.
Açıkçası nereden başlamam gerektiğini bilemedim. Öncelikle söylemek isterim ki bu yorum kitap okuyan herkese değil, sadece Tanzimat Edebiyatı eserlerini merak edenlere. Çünkü benim buradaki övgülerim, eleştirilerim ve verdiğim puan da o yönde olacak, yani bir günümüz aşk kitabı yorumu gibi okumanızı tavsiye etmem.
Felâtun Bey ile Rakım Efendi kitabını ben resimde gördüğünüz edisyondan okudum. Bilirsiniz yayınevinden yayınevine değişiyor bazı ayrıntılar. Benim okuduğum yayınevi her şeyi gayet olduğu gibi yazmış sanırsam.
O zaman öncelikle kitabın konusundan biraz bahsedeceğim. Çoğu Tanzimat Edebiyatı romanları gibi yanlış batılılaşma, kölelik ve cariyelik, alaturka-alafranga çatışması konuları ön plandaydı. Mekan olarak da yine bir klasik haline gelen İstanbul seçilmişti. Roman karakterlerimizden Rakım Efendi, alaturkayı simgelerken Felâtun Bey ise alafrangayı simgeliyordu. Yalnız bana kalırsa romanın başrolü Rakım Efendi'dir. Felâtun Bey sadece yanlış batılılaşmaya kurban giden bir yan karakter olarak aralarda bahsedilmiştir. Roman karakterlerimizin ikisi de genç, yaklaşık 25 yaşlarında kimselerdir.
Bu arada Rakım Efendi'ye alaturkayı simgeliyor falan dediysek de yanlış anlaşılmasın. Yani öyle iyilik temsili, al önüne örnek olarak koy da değil bana kalırsa. Tabii kitapta öyle gösterilmiş, o ayrı. Beyefendinin ben iyi biriyim adı altında her yaş grubundan kadınlarla deyim yerindeyse harem kurmasının neresi iyi örnek anlayamadım ben.
Spoiler
Bir de bu kitapta Canan'ımız var. Rakım Efendi'nin, 14 yaşındayken (Canan) eve aldığı cariye. Yani dadısına yardımcı olsun diye aldı ama kızı nişansız falan odalık etti. Bir de sanki kitapta odalık olmak muhteşemmiş gibi bahsedilmiş. Bu beni çok şaşırttı, o dönemde kadınlar bu kadar değersiz miymiş yoksa bu sadece Ahmet Mithat Efendi'nin görüşü mü bilemedim. Neyse, sonuç olarak bunlar evlendi yine, kız da 17 yaşlarında falan hamile kaldı ve kitap bitti. Emin olamadım ama sanırım mutlu son.. Nasıl olsa Canan'ın da gönlü vardı Rakım'da.
Spoiler Sonu
Bir diğer mesele ise Yozefino -ki bu kısıma hiç girmeyeceğim.- Okuyanlar bilir der ve susarım.
Edebi yönüyle söyleyeceğim başka bir şey kaldı mı bilemiyorum. Kitap kesinlikle romantizm akımının etkisinde yazılmış, zaten okuyunca da -özellikle son yarıda- bu akımın etkisini gayet iyi hissediyorsunuz.
Kitapla ilgili vereceğim son bilgi ise yazarın sürekli akışı durdurup araya girmesi ve karakterler ile ilgili olsun, dönemli ilgili olsun araya bir bilgi veya yorum sıkıştırmasıydı. Bunu kitabı okumadan önce duyduğumda beni sıkacağını düşünmüştüm ama aksine hoşuma gitti. Hatta bir yerden sonra o kadar normalleşti ki farkına bile varmamaya başladım. Farklı bir teknik olmuş, okurken sıkılmadım.
Son olarak, kitabın en başlarında yaklaşık 2-3 bölüm tasvire ayrılmıştı ve bu uzun uzun yapılmış tasvirler beni biraz sıktı. Ama kitabın gerisi, özellikle son yarısı daha hızlı geçti. Kısaca, türün meraklılarındansanız Felâtun Bey ile Rakım Efendi'nin hikayesini dönemi daha iyi anlamak amacıyla bir deneyebilirsiniz diyorum ve bu uzun yoruma noktayı koyuyorum. Bir sonraki paylaşımda görüşmek üzere, hoşçakalıın! ^^
Yazar: Ahmet Mithat Efendi Yayınevi: Bilge Kültür Sanat Sayfa Sayısı: 197
Liste Fiyatı: 9 TL
Edebiyat sınavı için özetini okumuştum bende bide bu tarz sergüzeşt vardı onu daha çok beğenmiştim 😄
YanıtlaSil